چرخه عمر محصول شامل چهار مرحله مهم است. معرفی محصول به بازار، رشد آن، بلوغ محصول و افول محصول. تمام مدیران محصول و بازاریابان باید این چرخه را بشناسند، تا بتوانند استراتژی‌های مناسبی را برای حفظ محصول در بازار طراحی کند. در واقع شناخت دوره عمر محصول به تدوین استراتژی‌های بازاریابی و مدیریت بهینه منابع جهت پیش‌بینی روند بازار کمک می‌کند.
همچنین این موضوع روی قیمت‌گذاری محصول، توسعه آن و استراتژی‌های تبلیغاتی نیز مؤثر است. به‌عنوان مثال در مرحله معرفی، قیمت‌گذاری محصول بالاتر و تبلیغات آن گسترده‌تر است. در دوران بلوغ قیمت کاهش پیدا می‌کند و حفظ مشتریان اولویت دارد و در نهایت مدیریت صحیح چرخه عمر محصول به موفقیت بلندمدت آن در بازار کمک می‌کند. با کلاسور همراه باشید و درباره این چرخه اطلاعات‌تان را افزایش دهید.
چرخه عمر محصول (Product Life Cycle) به مجموعه مراحلی گفته می‌شود که یک محصول نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری از زمان معرفی به بازار تا خروج آن از چرخه فروش طی می‌کند. در این مراحل محصول ابتدا توسط تکنیک‌های تبلیغات و بازاریابی به مشتریان معرفی می‌شود، سپس شاهد رشد انفجاری فروش محصول و انتخاب آن توسط مشتریان خواهیم بود.
در دوران بلوغ، محصول به اندازه کافی فروش دارد و حفظ مشتریان برای مدیران اولویت پیدا می‌کند. در صورتی که مدیر محصول و سازمان عرضه‌کننده آن راهکاری برای حفظ محصول مورد نظر در بازار نداشته باشند، دوران افول از راه می‌رسد و محصول مورد نظر از چرخه خارج خواهد شد. برای ماندگاری محصول مورد نظر تیم محصول و بازیابی باید به‌طور مداوم این چرخه را بازبینی کرده و به ماندگاری محصول و حفظ میزان فروش آن در بازار کمک کنند.
هر محصولی چرخه مشخصی را از لحظه معرفی به بازار تا دوران افولش طی می‌کند. با این وجود، با کمک چرخه محصول شانس ماندگاری آن در بازار افزایش پیدا خواهد کرد. از جمله دلایل مهم بودن تحلیل این چرخه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تدوین استراتژی‌های متناسب: با شناخت هر مرحله از چرخه عمر محصول می‌توان استراتژی‌های بازاریابی و توسعه محصول را مطابق با نیازها و شرایط آن تنظیم کرد.
مدیریت منابع: درک درست چرخه عمر محصول به مدیران این امکان را می‌دهد تا منابع را به صورت بهینه تخصیص داده و از هدررفت منابع جلوگیری کنند.
پیش‌بینی روند بازار: شناخت مراحل مختلف چرخه عمر محصول به پیش‌بینی تغییرات بازار و رفتار مصرف‌کنندگان توسط تیم بازاریابی کمک می‌کند.
مراحل مشخصی برای چرخه عمر محصول در نظر گرفته شده که شناسایی آن‌ها برای افرادی که در کلیه مراحل تولید تا فروش محصولات مختلف درگیر هستند ضروری خواهد بود. این مراحل عبارت‌اند از:
در این مرحله، محصول جدید به بازار عرضه می‌شود و هزینه‌های تحقیق و توسعه، تولید و بازاریابی معمولاً بسیار بالاست. هدف اصلی در این مرحله، آشنا کردن مشتریان با محصول و ایجاد تقاضا برای آن است.
بعد از موفقیت در مرحله معرفی، محصول وارد مرحله رشد می‌شود. در این مرحله تقاضا برای محصول افزایش پیدا می‌کند و فروش نیز سرعتی چند برابری خواهد داشت. شرکت‌ها در این مرحله به دنبال گسترش بازار و افزایش سهم‌شان از بازار مورد نظر هستند. در مرحله رشد، تقاضا و سوددهی به سرعت بالا می‌رود و در حالت خوش‌بینانه ممکن است میزان فروش در همین حالت باقی بماند. چون رقبای احتمالی محصول را می‌بینند و به دنبال شناخت آن و عرضه نمونه‌های مشابه می‌روند.
در مرحله بلوغ، رشد و فروش محصول به اوج خودش رسیده و بازار به حالت اشباع در می‌آید. شرکت‌ها در این مرحله شاهد کاهش میزان سرعت فروش نسبت به مرحله رشد هستند. به همین دلیل قیمت‌های‌شان را کاهش می‌دهند تا همچنان در بازار بمانند و رقابت کنند. در مرحله بلوغ، رقابت بسیار شدید است و تیم بازاریابی، مدام تلاش می‌کنند تا سهم بازار خودشان را حفظ کرده و مشتریان‌شان را نگه دارند.
در مرحله افول یا اشباع، رقبایی وجود دارند که سهم مناسبی از بازار را به خودشان اختصاص داده‌اند و به صورت جدی با محصول مورد نظر رقابت می‌کنند. به همین دلیل، میزان فروش محصول کاهش پیدا می‌کند. حتی به دلیل تغییرات در نیاز مشتریان یا ارائه محصولات جدید در بازار، ممکن است محصول به‌طور کامل سهم بازارش را از دست داده و میزان فروشش به حداقل برسد.
مدیران بازاریابی در این مرحله با تصمیمات مناسب می‌تونند روی موفقیت فروش محصول و حفظ سهم بازاران تمرکز کرده و به پیشگیری از حذف شدن محصول از بازار کمک کنند.
مدیریت مؤثر چرخه عمر محصول (Product Life Cycle) برای موفقیت هر کسب‌وکاری ضروری است. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که هر کدام نیازمند استراتژی‌های خاص خود هستند. در ادامه، به برخی از استراتژی‌های کلیدی در مدیریت چرخه عمر محصول می‌پردازیم:
اولین استراتژی که برای مدیریت چرخه عمر محصول باید به آن توجه داشته باشید، اضافه کردن ویژگی‌های جدید بهبود کیفیت محصول و تطبیق آن با نیازهای باز است. افزایش طول عمر مفید محصول مورد نظر و ورود به بازارهای جغرافیایی جدید نیز به افزایش عمر محصول کمک می‌کند؛ همچنین ارائه خدمات پس از فروش مناسب می‌توانند رضایت مشتریان را جلب کرده و وفاداری آن‌ها را افزایش دهند. در نتیجه محصول مورد نظر شانس بیشتری برای ماندگاری در بازار خواهد داشت.
بررسی روندهای بازار و فعالیت رقبا شنیدن نظرات و پیشنهادات مشتریان درباره محصول و مقایسه هزینه‌های ارتقا و توسعه محصول جدید با سود حاصل از فروش از محصول موجود، از دیگر مواردی مهم در استراتژی‌های مدیریت چرخه عمر محصول محسوب می‌شود. با توجه به این موارد مشخص خواهد شد که محصول جدید نیاز به ارتقا یا جایگزینی دارد و سازمان باید چه تغییراتی را با توجه به بازار فروش محصول و سود حاصل از آن داشته باشد.
برای اینکه درباره این چرخه اطلاعاتی کافی به دست بیاورید، چرخه عمر یک محصول واقعی را مورد بررسی قرار داده‌ایم. تلفن‌های هوشمند اولیه در اواخر دهه ۱۹۹۰ تولید شدند. این محصولات صفحه نمایش لمسی و قابلیت‌های محدودی داشتند. پس از مرحله معرفی این محصولات، نوبت به مرحله رشد تلفن‌های هوشمند در بازار رسید. در دهه ۲۰۰۰، عرضه تلفن‌های هوشمند به‌شدت رشد کرد و قیمت آن‌ها کاهش قابل توجهی داشت. در عین حال، کاربران شاهد افزایش قابلیت‌های تلفن‌های هوشمند بودند. در حال حاضر، بازار این محصولات اشباع‌شده و رقابت بین تولیدکنندگان بسیار شدید است. نوآوری‌های تلفن‌های هوشمند نیز کند شده و قیمت آن‌ها به تثبیت رسیده است. با وجود اینکه این محصولات همچنان محبوبیت دارند؛ اما در سال‌های آینده ممکن است تقاضای کافی برای مدل‌های آن‌ها وجود نداشته باشد و به‌دلیل عرضه تلفن‌های جدید و پیشرفته، شاهد افول این محصولات در بازار باشیم.
بررسی روندهای بازار و فعالیت رقبا شنیدن نظرات و پیشنهادات مشتریان درباره محصول و مقایسه هزینه‌های ارتقا و توسعه محصول جدید با سود حاصل از آن، برای شناخت چالش‌ها و فرصت‌های عرضه یک محصول به بازار ضروری مواردی است که می‌تواند از دیگر استراتژی‌های مدیریت چرخه عمر محصول محسوب می‌شود؛ با توجه به این موارد مشخص خواهد شد که محصول جدید نیاز به ارتقای جایگزینی دارد و چه تغییرات سازمان باید چه تغییراتی را با توجه به بازار فروش محصول و سود حاصل از آن داشته باشد
برای شناسایی فرصت‌ها در مراحل مختلف ارائه محصول به بازار، لازم است چالش‌هایی که در مرحله وجود دارد را شناسایی کنید. از جمله چالش‌هایی که در مراحل مختلف چرخه عمر محصول وجود دارند عبارت‌اند از:
برای اینکه بدانید محصول‌تان در کدام مرحله چرخه عمر محصول قرار دارد، ابتدا باید به طور پیوسته رشد فروش آن را ارزیابی کنید. اگر فروش ثابت یا در حالت کاهش است، امکان دارد محصول در مرحله بلوغ یا افول باشد. بررسی رقابت محصول نیز به شناخت مرحله چرخه عمر آن کمک می‌کند. در مراحل اولیه فروش، رقابت نسبتاً کم است و با وجود ورود رقبا و افزایش محصولات مشابه در بازار، رقابت افزایش پیدا می‌کند و ممکن است محصول وارد مراحل بلوغ یا افول شود.
بازخورد مشتریان و افزایش تقاضای مشتریان برای محصول یا شکایت و کاهش رضایت آن‌ها از محصول، ظهور نوآوری‌های جدید در بازار و بررسی طول مدت حضور محصول در بازار به‌صورت کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت نیز کمکتان می‌کند تا مرحله‌ای که در آن قرار دارید را شناسایی کنید.
تحلیل چرخه عمر محصول به کسب و کارها کمک می‌کند تا استراتژی بازاریابی خود را به صورت دقیق تنظیم کرده و تولید و فروششان را بر اساس نیازهای هر مرحله تنظیم کند. برای مدیریت دوره عمر محصول، شناخت ویژگی‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های فروش آن در هر مرحله ضروری است. همچنین باید استراتژی‌هایی که توسط تیم بازاریابی آماده می‌شوند، با تغییرات بازار و نیازهای مشتریان تطابق داشته باشند. در صورت وجود نوآوری و بهبود محصولات احتمال ماندگاری آن‌ها در بازار بیشتر خواهد شد. نظر مشتریان نیز به مدیران محصول و تیم بازاریابی کمک می‌کند تا شناخت وضعیت محصول در بازار و شرایط ادامه دادن تولید آن یا جایگزین کردن محصول را بهتر شناسایی کنند. برای درک بهتر اینکه مدیر محصول کیست و چه نقشی در این چرخه دارد، پیشنهاد می‌کنیم در بوت‌کمپ مدیریت محصول شرکت کنید و با وظایف این عضو سازمان‌ها بیشتر آشنا شوید.
چرخه عمر محصول چیست و چرا برای کسب‌وکارها مهم است؟ چرخه عمر محصول (PLC) شامل مراحل معرفی، رشد، بلوغ و افول است و این چرخه به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا استراتژی‌های چرخه عمر محصول مناسب را برای هر مرحله از فروش محصول تدوین کنند.
چگونه می‌توان تشخیص داد که محصول در کدام مرحله از چرخه عمر خود قرار دارد؟ با تحلیل فروش، رقابت و بازخورد مشتریان می‌توان مرحله product life cycle را تشخیص داد. به عنوان مثال، افزایش فروش معمولاً نشان‌دهنده مرحله رشد است.
چه استراتژی‌هایی برای مدیریت هر مرحله از چرخه عمر محصول توصیه می‌شود؟ در مرحله معرفی چرخه عمر محصول plc باید روی تبلیغات تمرکز کرد، در مرحله رشد کیفیت و خدمات را بهبود داد و در بلوغ، کسب و کارها روی حفظ مشتریان و کاهش هزینه‌ها تمرکز دارند.
نمودار چرخه عمر محصول چگونه است؟ نحوه محاسبه چرخه عمر محصول یا plc یک منحنی است که نشان‌دهنده تغییرات فروش و سود از مرحله معرفی تا افول است. این چرخه در تعیین چرخه عمر سازمان و سوددهی آن نیز نقش دارد.
