سوالی که شاید از سوال مطرح شده در عنوان مقاله مهم تر باشد این است که " چرا باید شب امتحان درس بخوانیم؟ " اصلا چرا باید بگذاریم کارد به استخوان برسد تا به دنبال یافتن علاجی باشیم. از این سوال که بگذریم باید به این نکته بپردازیم که آیا می توان با درس خواندن در شب امتحان نمره ی دلخواه یا به عبارتی نمره ی لازم را کسب کرد ؟ آیا به غیر از دعا کردن و متوسل شدن به خداوند متعال راه دیگری هم وجود دارد تا شب امتحان بتوان بهترین نتیجه را گرفت ؟ در این مقاله قصد داریم نحوه ی یادگیری مطالب در طول زمان را مرور کنیم و در انتها به راهکار هایی برای مدیریت شب امتحان بپردازیم.
به عکس بالا دقت کنید. عکس بالا منحنی فراموشی ابینگهاوس (Forgetting Curve) نام دارد. همانطور که ملاحظه می کنید، زمانی که شما در دانشگاه یا مدرسه و یا در آموزشگاهی مطلبی را آموختید پس از 24 ساعت تقریبا نیمی از مطالب آموخته شده را فراموش خواهید کرد. در نتیجه فرآیند یادگیری بعد از اتمام کلاس تمام نمی شود، بلکه می توان گفت تازه ابتدای راه است. و از اینجا به بعد به میزان مرور و رجوع شما به مباحث گفته شده ربط دارد. پس در پاسخ به همه ی دانشجویان یا دانش آموزانی که می گویند "سر کلاس خوب یاد می گیرم" و " احتیاجی نیست در خانه بخوانم " باید بگویم که این تصور کاملا اشتباه است. پس شما فقط در صورتی احتیاجی به مرور مطالب گفته شده در کلاس درس نخواهید داشت، که ضبط صوت یا دوربین فیلم برداری باشید. در غیر این صورت حتما در 24 ساعت اول پس از یادگیری احتیاج به مرور خواهید داشت.
بیشتر بخوانید : 5 مرحله مطالعه به روش هاروارد
اما این مرور کافی نبوده و احتیاج است بعد از دو روز و سپس بعد از 3 روز مجددا مرور دیگری داشته باشید. توجه داشته باشید که مرور کردن صرفا "روخوانی" کردن نیست. برای اینکه مرور شما از کیفیت بالایی برخوردار باشد نیاز است، تا همه ی آنچه که تدریس شده است را از خاطر خود بگذرانید و همینطور ذهن خود را "درگیر" کنید. به همین جهت است که اکثر اساتید و معلمان تکالیفی بعد از آموزش هر مبحث به دانشجو ها یا دانش آموزان می دهند. یکی از دلایل آن، مرور و تثبیت مباحث است. اگر بتوانید با یک برنامه ریزی درست مرور های به موقع ( هرچند کوتاه ) داشته باشید بار سنگینی را از دوش خودتان در شب امتحان برداشته اید.
ابتدا باید معنی و مفهوم شب امتحان را به درستی بیان کنیم. منظور ما از کلمه ی "شب امتحان" لزوما شب قبل از امتحان نیست. بلکه دو یا سه شب و در خوشبینانه ترین حالت یک هفته آخر قبل از امتحان را شب امتحان می گوییم. در چنین بازه ای که با محدودیت های بسیار از جمله زمان رو به رو هستید، رفتار شما بسیار مهم است. همچنین در نظر داشته باشید که موکول کردن تمام بار درسی به این بازه ریسک بسیار بزرگی محسوب می شود. عواملی همچون مهمان سرزده، مریضی، یا برنامه های غیر قابل پیش بینی می‌تواند باعث اختلال در روند درس خواندن شما در این بازه شود. در ادامه به 10 مورد کلیدی اشاره خواهم کرد که رعایت آن ها بهره وری شما را در شب امتحان به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد.
بیشتر بخوانید : مدیریت ریسک در شب امتحان
در این بازه ی زمانی بسیار کوتاه تا امتحان سعی کنید فعالیت خود را در شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام که بسیار وقت گیر هستند را به صفر برسانید. در نظر داشته باشید بعد از پشت سر گذاشتن امتحانات خود وقت کافی برای حضور و فعالیت در شبکه های اجتماعی خواهید داشت. سعی کنید بیشتر زمان خود را به مطالعه اختصاص دهید. بدیهی است که در این چند روز به شما فشار بیشتری خواهد آمد. چه بسا عادت نداشتن به مطالعه بنا به رفتار شما در طول ترم این فشار را بیشتر هم بکند.
ذهن انسان بنا به طبیعتش در صبح آمادگی بیشتر دارد. بر خلاف گفته ی تعدادی از محصلین که ادعا می کردند در شب بازدهی بیشتری دارند، اکثر افراد در ابتدای روز بیشترین بازدهی را برای آموزش دارند. پس بهتر است برای استفاده‌ی بهتر از این زمان، خود را به خوابیدن به موقع و همینطور برخاستن به موقع از خواب عادت دهید. کمبود خواب عوارضی مانند کاهش حافظه، تمرکز و خلاقیت خواهد شد.
بیشتر بخوانید : 6 روش برای کاهش استرس امتحان
اگر در خانه ی خودتان همراه پدر و مادر یا در کنار همسر و فرزندتان زندگی می کنید طبق قانون مورفی امکان آمدن مهمان بسیار بالاست. یا اگر در خوابگاه ساکن هستید رفت و آمد های زیاد مانع از درس خواندن همراه با تمرکز خواهد شد. پس برای تمامی پیشامد های یکدفعه ای آماده باشید و برای هرکدام برنامه ای در ذهن داشته باشید. به عنوان مثال مطالعه در کتابخانه می تواند راه حل خوبی در اینگونه موارد باشد.
خدایی نکرده یک سرماخوردگی ساده هم می تواند در این مدت شما را از درس خواندن عقب بیندازد. یا خوردن غذای ناسالم می‌تواند منجر به مسمومیت شما شود. پس حتما مراقب سلامتی خود باشید.
مغز ما برای یادگیری بهتر احتیاج به سوخت خوب دارد. مصرف مغزیجات مانند گردو، بادام و همینطور خوراکی های مفیدی مانند مویز یا خرما بسیار می تواند به بازدهی شما کمک کند. سعی کنید از خوراکی هایی که طبع سرد دارند، مانند ترشی، ماست، دوغ و ... که از قضا باعث خواب آلودگی هم می شوند خودداری کنید. تا می توانید آب بنوشید. نوشیدن 8 لیوان آب در روز به خصوص هنگام مطالعه باعث بهره وری بالاتر مغز خواهد شد.
شب امتحان فرصت گشتن و پیدا کردن جزوه ی مناسب و خوش خط نیست. این کاری است که باید از قبل انجام می دادید. به دلیل فرصت کمی که در این ایام دارید بهتر است جزوه را از چند روز قبل از طریق دوستانتان تهیه کنید. همینطور می توانید از پلتفرم های اشتراک گذاری جزوه مانند کلاسور به راحتی جزوه ی مورد نظر خود را تهیه کنید.
بیشتر بخوانید : راه های افزایش تمرکز در جلسه امتحان
هر چقدر هم که به درس مسلط باشید، تا زمانی که سوال حل نکرده باشید مباحث را خوب نخواهید آموخت. در فرصت باقی مانده بهتر است طوری برنامه ریزی کنید که نیمی از زمان خود را به مطالعه و نیمه‌ی دیگر را به حل سوال بپردازید. بهترین نوع سوال هم نمونه سوال سال های گذشته است. زیرا از این طریق با سبک سوالات و میزان دشواری آن ها نیز آشنا خواهید شد. برای دسترسی به نمونه سوالات یا خلاصه های شب امتحانی هم می‌توانید از وبسایت کلاسور استفاده کنید.
بیدار ماندن تا دیر وقت دقیقا در شب امتحان بزرگترین اشتباه است. این کار نه تنها نتیجه ای جز خستگی ندارد بلکه باعث می شود مطالبی را هم که قبلا آموخته بودید را فراموش کنید. عدم استراحت کافی در شب قبل از امتحان باعث افزایش استرس، کاهش تمرکز و کاهش حافظه می شود.
اگر به صورت مستمر ورزش نمی کنید 10 الی 15 دقیق پیاده روی در روز را حتما در برنامه ی خود داشته باشید. این کار باعث می شود بدن شما از حالت سستی و کرختی در بیاید و با آمادگی ذهنی بیشتری به سراغ درس بروید.
بهتر است نگاهی به فهرست مطالبی که در امتحان خواهند آمد بیندازید. اگر اطلاعی از بارم بندی سوالات دارید یا به طور تقریبی می دانید که کدام فصل ها مهم تر هستند و نمرات بیشتری به خود اختصاص می دهند، ابتدا به سراغ فصل ها و مباحث پر اهمیت بروید. احتمال اینکه شما نتوانید به کلیه ی مباحث مسلط شوید یا برخی از فصل ها را حذف کنید وجود دارد. پس بهتر است با یک استراتژی مناسب از فصول مهم تر غافل نشوید.
در نهایت باید این نکته را بدانید که برنامه ریزی دقیق و رعایت این 10 نکته در شب امتحان، موفقیت شما در امتحان را رقم خواهد زد. با صبر و استمرار بر بهترین روش مطالعه خواهید توانست بهترین نتیجه ها را از آزمون و امتحان های خود بگیرید.
عالی بود ?